ΚΑΤΑΠΙΕΣΗ ΚΑΙ ΚΑΝΕΝΑ ΤΕΛΟΣ
« Σκλάβοι µένουν στα χωριά, στα χωρ
άφια µε τους Τούρκους. Για τους τολµηρους είναι τα βουνά και οι αγριότοποι, και τα φαράγγια.Καλύτερα κοντά στα άγρια ζώα, Παρά να ζούµε µε τουςΤούρκους.»
«Ελληνικό λαϊκό τραγούδι»
- "Bazaar at Athens", Edward Dodwell.
ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΣΚΛΑΒΙΑ
Έρχονται οι Τούρκοι. Δουλεύει οληµερίς ο ραγιάς, χωρίς αναπαυµό, αγανα-χτάει, παιδεύεται µε µισή ψυχή, ξυπόλητος, γυµνός, κακοδιαστρεµµένος για να οικονοµήσει το στάρι, το καλαµπόκι, το ρύζι, το φασούλι για τον αγά, να του το αλωνίσει, να το ξεφλουδίσει, να το στουµπίσει, να το βάλει και στο σακί κι η γυναίκα του άχαρη, χλωµή, περιφρονηµένη, µπαϊλιασµέ-νη από την αναφαγιά και λυωµένη από τον παιδεµό να του το πηγαίνει κατακέφαλα ζαλικωµένη και στον οντά του κιόλας. Η κυρά του αγά, η αφέντρα να λούζεται µε γάλα για να κάθεται χλωρή στα σεντόνια και τα πούπουλα και του ραγιά να ξεγεννάει στο χωράφι, στο τσαπί, στο δρόµο, στο λόγγο. Το αγόπουλο να τόχ' ο κύρης του να µη στάξει καιµη βρέξει κι ο ραγιάς να µην έχει ούτε τσόλι να τυλίξει το σπορίδι του.
Κλέφτες ; Ληστές ή Ήρωες ;
Ελεγειακά και θριαµβευτικά τραγούδια υµνούν τους κλέφτες ως ανυπόταχτους µαχητές της ελευθερίας , στους οποίους ο λαός βλέπει τους φυσικούς οδηγητές προς την ελευθερία. Από την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως ξεκινάει στις ορεινές περιοχές της Ελλάδος η αντίσταση. Η εικόνα τους δεν ήταν πάντα η καλύτερη. )ς κλέφτες (ληστές ), ως λύκοι και άγρια ζώα περιγράφονταν από τους γείτονές τους. Το να γίνεις κλέφτης, παρά το όνοµα, ήταν στόχος πολλών νέων ανδρών. Να γίνεις ληστής µε µία µακρά παράδοση στην ανταρσία ενάντια στην οθωµανική εξουσία. Φυσικά µερικοί κλέφτες δεν µπόρεσαν να αντισταθούν στο επικερδές αυτής της αλλαγής των πλευρών. ‘Όταν πεινασµένοι κάτοικοι των βουνών κατεβαίνουν στον θεσσαλικό κάµπο και επιτίθενται στις τούρκικες ιδιοκτησίες, ο Σουλτάνος Μουράτ ο 2ος αντιδρά άµεσα. Συστήνει µία οµάδα και κατορθώνει να θέσει ως ηγέτη τον αρχηγό των κλεφτών. Από κλέφτες αρµατολοί – και από ληστές τηρητές του νόµου.Για µεγάλη απογοήτευση του Σουλτάνου αλλάζουν πολλοί κλέφτες γρήγορα το στρατόπεδο, όταν ίντριγκες, ή ακανόνιστες πληρωµές ή ανεπιθύµητες τουρκικές ενέργειες έδιναν κάποια αφορµή. Λόγω του ότι οι επιθέσεις των κλεφτών εναντίων των Τούρκων γίνονταν συχνότερες σε όλες τις ελληνικές ορεινές περιοχές, αναγκάζονται οι Τούρκοι ηγέτες σε συνεχή διάθεση των οµάδων τους µε αρχηγούς κλεφτές, χωρίς να µπορούν να βασιστούν στην σταθερότητά τους.
Η Ήπειρος παρέµεινε και αργότερα αµφισβητούµενη. Οι Ενετοί κατακτούν προσωρινά περιοχές στην ακτή όπως και το κάστρο της Πρέβεζας, για να τα παραδώσουν αργότερα (1699) πάλι στους Τούρκους. Το 1716 κυριεύουν και πάλι οι Ενετοί από τουςΟθωµανούς τις ακτές της Ηπείρου από το Βουθρωτό στην σηµερινή Αλβανία ως την Βόνιτσα στον Αµβρακικό κόλπο. Οι κάτοικοι των ενωµένων χωριών του Σουλίου επαναστατούν το 1732 ενάντια στον Τούρκο κατακτητή: αλλά και αυτή η επανάσταση πνίγεται στο αίµα.
Ελεγειακά και θριαµβευτικά τραγούδια υµνούν τους κλέφτες ως ανυπόταχτους µαχητές της ελευθερίας , στους οποίους ο λαός βλέπει τους φυσικούς οδηγητές προς την ελευθερία. Από την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως ξεκινάει στις ορεινές περιοχές της Ελλάδος η αντίσταση. Η εικόνα τους δεν ήταν πάντα η καλύτερη. )ς κλέφτες (ληστές ), ως λύκοι και άγρια ζώα περιγράφονταν από τους γείτονές τους. Το να γίνεις κλέφτης, παρά το όνοµα, ήταν στόχος πολλών νέων ανδρών. Να γίνεις ληστής µε µία µακρά παράδοση στην ανταρσία ενάντια στην οθωµανική εξουσία. Φυσικά µερικοί κλέφτες δεν µπόρεσαν να αντισταθούν στο επικερδές αυτής της αλλαγής των πλευρών. ‘Όταν πεινασµένοι κάτοικοι των βουνών κατεβαίνουν στον θεσσαλικό κάµπο και επιτίθενται στις τούρκικες ιδιοκτησίες, ο Σουλτάνος Μουράτ ο 2ος αντιδρά άµεσα. Συστήνει µία οµάδα και κατορθώνει να θέσει ως ηγέτη τον αρχηγό των κλεφτών. Από κλέφτες αρµατολοί – και από ληστές τηρητές του νόµου.Για µεγάλη απογοήτευση του Σουλτάνου αλλάζουν πολλοί κλέφτες γρήγορα το στρατόπεδο, όταν ίντριγκες, ή ακανόνιστες πληρωµές ή ανεπιθύµητες τουρκικές ενέργειες έδιναν κάποια αφορµή. Λόγω του ότι οι επιθέσεις των κλεφτών εναντίων των Τούρκων γίνονταν συχνότερες σε όλες τις ελληνικές ορεινές περιοχές, αναγκάζονται οι Τούρκοι ηγέτες σε συνεχή διάθεση των οµάδων τους µε αρχηγούς κλεφτές, χωρίς να µπορούν να βασιστούν στην σταθερότητά τους.
Οι κλέφτες θέτουν στη µάχη κατά των Τούρκων το αβαντάζ του αιφνιδιασµού και την υποχώρηση στα βουνά, τακτική η οποία ανταποκρίνονταν στην γεωλογική διαµόρφωση της δυτικής και κεντρικής Ελλάδας. Ο πόλεµος µε τους κλέφτες λόγω αυτού οδηγεί στο να µεγαλώνουν οι απώλειες των Οθωµανών.
Δεν είναι τυχαίο το ότι κατά την διάρκεια του 2ου παγκοσµίου πολέµου σε ανάµνηση των κλεφτών, οργανώθηκε εκεί η αντίσταση εναντία στην επιδροµή των Ιταλών και των Γερµανών.
ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΑΠΟΤΙΝΑΞΟΥΝ ΤΟΝ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΖΥΓΟ
Αρκετές προσπάθειες στην Ήπειρο, για να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό αποτυγχάνουν καταλήγοντας σε λουτρά αίµατος. Το 1481 ο Κλαδας από τη Μάνη ξεκίνησε µια µάταια επανάσταση . Το 1495 και το 1585 επαναστάτες από τις γραµµές των πασίγνωστων Γενίτσαρων καταπνίγονται, όπως και το 1612 η εξέγερση των κατοίκων των Ιωαννίνων κάτω
από την ηγεσία του επισκόπου Διονυσίου. Παρά ταύτα η αντίσταση περιφερειακά δεν λύγισε. Οι Τούρκοι κατακτητές επέτρεψαν την ύπαρξη κάποιων ελληνικών κοινωνικών δοµών ώστε να µπορούν να συλλέγουν φόρους. Οι υπεύθυνοι για αυτό υπάλληλοι (Άρχοντες ) όπως και σε υψηλή θέση κληρικοί αξιωµατούχοι, µπορούν να εξασφαλίσουν µία αυτόνοµη δηµοτική
διαχείριση κάτω από την τουρκική ηγεσία και έτσι να παρέχουν µία περιορισµένη προστασία και έναν δρόµο διαφυγής για τους παραγκωνισµένους Έλληνες.
Κύρια ασχολία των αρχόντων είναι φυσικά η επιβολή των φόρων αντίστοιχα µε την ικανότητα των κατοίκων, η συλλογή των φόρων η τήρηση των τουρκικών θεσµών ή να παρακολουθούν την τήρηση των αποφάσεων των περιφερειαρχών. Ο Τούρκος Σουλτάνος αντιπροσωπεύεται σε κάθε περιφέρεια στον πολιτικό τοµέα από τον Κατή (Δικαστής ) και τον Αγά, στον στρατιωτικό τοµέα από τον Μπέη. Οι Τούρκοι διοικητές στην Παραµυθιά αλλάζουν τακτικά.
Συχνά έρχεται µαζί τους αναστάτωση. Άνδρες όπως ο Οσµάν Πασάς που έγινε πασάς το 1606 µαζί µε τον γαµπρό του Χουσεΐν Τσελέπι, είναι συνδεδεµένοι µε το κάψιµο αρκετών σπιτιών της Παραµυθιάς, όπως και ο Μπέης Μεχµέτ Πασόπουλος ή ο Μεχµέτ Μπέης, στηρίζουν την καταπίεση και την τροµοκρατία . Εν τω µεταξύ η τουρκική ηγεσία δεν οδηγεί αξιόλογο αριθµό Τούρκων σε µετανάστευση στην Ήπειρο, αλλά το πολύ στην ενίσχυση των ήδη υπαρχόντων Αλβανών. Οι Αλβανοί κτηµατίες γίνονται παρά την τουρκική κυριαρχία οι πραγµατικοί ηγέτες της περιοχής. Ένα διάταγµα του σουλτάνου απαγορεύει το 1635 την εδαφική διοκτησία για άπιστους. Αλβανοί γαιοκτήµονες ,πολλοί αστοί, αλλά και χωρικοί σε µερικές περιοχές αλλαξοπιστούν
ανησυχώντας για την ιδιοκτησία τους. Αλβανοί που πιστεύουν στον χριστιανισµό παραµένουν κάτω από την ελληνική επιρροή.Νιώθουν περισσότερο ως Έλληνες, λόγω ότι η εκκλησία τους είναι η ελληνική και η ελληνική η καθοµιλουµένη τους γλώσσα, στα Ιωάννινα δε η επίσηµη γλώσσα.
Η Ήπειρος παρέµεινε και αργότερα αµφισβητούµενη. Οι Ενετοί κατακτούν προσωρινά περιοχές στην ακτή όπως και το κάστρο της Πρέβεζας, για να τα παραδώσουν αργότερα (1699) πάλι στους Τούρκους. Το 1716 κυριεύουν και πάλι οι Ενετοί από τουςΟθωµανούς τις ακτές της Ηπείρου από το Βουθρωτό στην σηµερινή Αλβανία ως την Βόνιτσα στον Αµβρακικό κόλπο. Οι κάτοικοι των ενωµένων χωριών του Σουλίου επαναστατούν το 1732 ενάντια στον Τούρκο κατακτητή: αλλά και αυτή η επανάσταση πνίγεται στο αίµα.