Η ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΚΡΙΖΑ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Η Ελλάδα γνωστή ως η χώρα του φωτός, των γαλάζιων θαλασσών και των λευκών ναών έχει κατακτήσει επάξια την δική της θέση στην σφαίρα των παραστάσεων εκείνων που αναζητούν την ανάπαυση και την πνευµατική καλλιέργεια Εννοείται πως η Ελλάδα προσφέρει πολύ περισσότερο από τέτοια στερεότυπα. Κυρίως η Ήπειρος ως περιοχή της Ελλάδος µε τα περισσότερα βουνά και µία ιστορία µεγαλύτερη των 40.000 ετών προσφέρει ένα επιτυχές παράδειγµα για αυτό το «περισσότερο». Βαθιά φαράγγια µε ορµητικά ποτάµια, ψηλά χιονοσκέπαστα βουνά του ορεινού όγκου της Πίνδου µε την µεγάλη ποικιλία της χλωρίδας και της πανίδας επεκτείνονται διαµέσου εύφορων πεδιάδων έως τις κάτασπρες παραλίες του Ιονίου πελάγους. Και το όνοµα άλλωστε ερµηνεύεται ανάλογα. Εάν όντως συµφωνήσουµε µε την εκδοχή ότι το όνοµα Ήπειρος προέρχεται από την λέξη Άπειρος τότε ονοµάστηκε έτσι σε αντίθεση µε τη γειτονική θάλασσα και τα Ιόνια νησιά ως η «απέραντη γη» ή ακόµη «στερεή γη». Πρώτες αναφορές ανθρώπινης ύπαρξης υπάρχουν στην σπηλιά «ασπροχάλικο» του Ποταµού Λούρου και χρονολογούνται γύρω στο 40.000π.Χ, καθώς και στο φαράγγι του Βίκου καλύπτοντας έναν οικισµό έως περίπου το 6.000π.Χ.
- Aristotle tutoring Alexander (Photo credit: Wikipedia)
αποικίες όπως την Αµβρακία, την Απολλωνία και την Επίδαµνο, φέρνοντας έτσι µια πνοή νοτιοελληνικού πολιτισµού στον βορά. Στον 5οc αιώνα π.Χ ο βασιλιάς Θαρύπας δηµιουργεί το πρώτο πολιτισµικό αποκορύφωµα ενώνοντας τις διάφορες µικρές φυλές σε µία οµοσπονδία και υποστηρίζοντας την εισροή διανοούµενων και καλλιτεχνών. Ο ίδιος ο Μέγας Αλέξανδρος είχε ρίζες στην Ήπειρο. Η µητέρα του Ολυµπία ήταν ανεψιά του Αρύβα ο οποίος κατέλαβε τον Ηπειρωτικό βασιλικό θρόνο στο τέλος του 4οc αιώνα π.Χ .Πλούτος και δύναµη ξυπνούν την πλεονεξία. Οι ταραχές οι οποίες προκαλούνται από αυτήν την πλεονεξία οδήγησαν τον Πύρρο στον θρόνο, και µετά αφού και ο ίδιος ξεκίνησε το 280π.Χ πόλεµο στον οποίο και στο τέλος νικήθηκε, έχοντας κάνει µεγάλες νικηφόρες µάχες, λόγω ότι ήταν µάχες µε µεγάλες απώλειες έµειναν στην ιστορία ως οι «Πύρρειος νίκη»1. Η ήτα του Πύρρου έσπασε πλέον το φράγµα. Οι Ρωµαίοι καταλαµβάνουν όλη την Ήπειρο και ισοπεδώνουν 70 πόλεις.
Η ΤΥΧΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΚΡΙΝΕΤΑΙ ΣΤΟ ΑΚΤΙΟ
Ο Οκταβιανός ιδρύει µετά την ναυµαχία του Ακτίου(31π.Χ) την Νικόπολη
ως σύµβολο του θριάµβου του και εξαναγκάζει τους Ηπειρώτες να µεταφερθούν εκεί.400 χρόνια µετά οι Γότθοι του Αλάριχου κυριεύουν την Ήπειρο το 399µ.Χ και µετά ακολουθούν το 550 οι Σλάβοι, και το 1108 οι Νορµανδοί του Βοηµούνδου.
από τους (παραστρατηµένους από το δρόµο τους ) σταυροφόρους ο δούκας Μιχαήλ Κοµνηνός ιδρύει το δεσποτάτο της Ηπείρου µε πρωτεύουσα την Άρτα και αργότερα τα Ιωάννινα. Η αναµενόµενη εκ νέου αναγέννηση σταµατά απότοµα µε την επέλαση των Οθωµανών.
Με την ανακατάληψη της Θεσσαλονίκης το 1430 αρχίζουν οι τουρκικές στρατιές την πορεία τους διαµέσου της Ελλάδος, το 1431 µπαίνουν στα Ιωάννινα. Η αυτοκρατορία του Βυζαντίου γράφοντας για πάνω από µία χιλιετηρίδα ένα σηµαντικό µέρος της παγκόσµιας ιστορίας , αποτελείται πλέον από την πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη και µερικές πόλεις στην Μαύρη θάλασσα και στην Προποντίδα. Το 1453 µπαίνει και αυτό το κοµµάτι στην ιστορία. Μετά το 1460 καταλήγει η Πελοπόννησος και ολόκληρη η Ήπειρος, το 1481 και το βασίλειο της Τραπεζούντας σε τουρκικά χέρια.
Η ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ
Στην βορειοδυτική γωνία της Ελλάδος, και από τα ανατολικά οροθετηµένη µε επιβλητικούς ορεινούς όγκους, από βορρά συνορεύοντας µε την Αλβανία, από δυτικά ακουµπώντας το Ιόνιο πέλαγος και στον νότο ως τον Αµβρακικό κόλπο επεκτείνεται η από τον Όµηρο τραγουδισµένη Θεσπρωτία.. Η ακριβής ιστορία αυτού του τόπου που αποικήθηκε από τα προϊστορικά και ιστορικά έτη χάνεται κάτω από αρκετές στρώσεις ελληνικής µυθολογίας.
Οστά και ευρήµατα µας οδηγούν στην υπόνοια ότι στην τελευταία φάση της παλαιολιθικής εποχής (περ.35.000 ως 9.000π.Χ) ζούσαν συνεχώς στην Θεσπρωτία άνθρωποι του Neandertal και Homo Sapiens. Στην νεολιθική εποχή χρονολογούνται ευρήµατα στην σπηλιά της Αγίας Μαρίνας βόρεια του ποταµού Παύλα, στην σπηλιά της Σίδερης στους Φιλιάτες, στην σπηλιά της Ψάκκας, από το Ραχούλι και σε άλλες περιοχές γύρω από την Παραµυθιά.2
Σπύρος Μουσσελίµης : «Πρώτα αναφέρει ο Όµηρος τη θεσπρωτική γη και αναφέρει για την χώρα των νεκρών και τηνπαραµονή τους στον λόφο της Εφύρας, όπου αργότερα χτίστηκε το νεκροµαντείο, κοντά στην συµβολή των ποταµών Αχέροντα και Κοκυτού. Ο Όµηρος ο πνευµατικός πατέρας όλων των γνώσεων και της σοφίας στο παρελθόν περιγράφει ζωντανά και ακριβέστατα µέρη τα οποία ή τα είδε ο ίδιος ή τα έµαθε από στόµατα τρίτων.
Το όνοµα Θεσπρωτία προέρχεται από τoν Κίχιρο, τον Πελασγό αρχηγό Θεσπρωτό, ο οποίος ίδρυσε την οµώνυµη πόλη, την πρώτη στην περιοχή. Αργότερα µετονοµάζεται σε Εφύρα. Ο Κιχιρος κατά την παράδοση πεθαίνει µετά την θέληση της θεάς Άρτεµης στο κυνήγι ελαφιού στα βουνά της Θεσπρωτίας .2
Ανάµεσα στο 2600 και το 1900π.Χ αρχίζει νέα αποίκηση της Θεσπρωτίας µε εισροή πληθυσµού από τα ανατολικά. Οι πρώτοι Έλληνες ήρθαν κατά τα µέσα της ελληνιστικής περιόδου (περ.1900π.Χ)και επεκτάθηκαν γρήγορα και στην υπόλοιπη Ήπειρο.
Η περιοχή µετάβασής τους φθάνει λοιπόν ως τον Αµβρακικό κόλπο στο νότο, ως τον ποταµό Πάβλα και Σκόµπι στο βορά, και από τα όρη της Πίνδου στο Ιόνιο πέλαγος 3. Άλλες πηγές αναφέρουν την περιοχή των Θεσπρωτών ανάµεσα στον Καλαµά και στον ορεινό όγκο της Κασσιώπης. Από παλιές αναφορές εικάζεται ότι ακόµη και η Δωδώνη ήταν κάτω από την κυριαρχία των Θεσπρωτών. Την εποχή εκείνη ανήκουν οι Θεσπρωτοί µαζί µε τους Χάονες και τους Μολοσσούς στις τρεις κυριότερες φυλετικές οµάδες. Στην περιοχή τους υπάγονται αρκετές ελληνικές αποικίες µε µια από αυτές η κορινθιακή Ελαία.
Πόλεις όπως η Πανδοσία, Βουχέτιον, Βιτια και Ελάτρια όπως και η γεωγραφική θέση δίπλα στον ποταµό των νεκρών Αχέροντα κάνουν την Θεσπρωτία αισθητή σε όλη την Ελλάδα εκείνη την εποχή1. Κατά την µεταελληνιστική περίοδο επηρεάζεται η Θεσπρωτία από τις Μυκήνες και αυτή η επιρροή οδηγεί στην δηµιουργία των πρώτων αποικιών περί το 1400π.Χ. Οι µυκηναϊκοί εργάτες κατασκευών φέρνουν µαζί τους και την γνώση της κατασκευής των επιβλητικών οχυρών από πολυγωνικούς λίθους, τους οποίους ακόµη και σήµερα θαυµάζουµε για την µεγαλοπρέπεια τους .
των δυτικών Μακεδόνων, κυρίως των Μολοσσών. Κάποιες οµάδες2 απέφυγαν αυτήν τη πίεση πηγαίνοντας νότια και ανατολικά ως την Θεσσαλία. Έτσι ιδρύσαν αργότερα το 730π.Χ οι Ελλαιοι νέους οικισµούς στην Ελατια , Βουχάτιο, Πανδοσία και Βουτιές στο νότο της Θεσπρωτίας. Και οι κάτοικοι της Κέρκυρας πέρασαν στην αντίπερα όχθη και ίδρυσαν µια αποικία στο σηµερινό µακρυγιάλι (κοντά στην Ηγουµενίτσα ), και το 432 π.Χ ναυµαχούν µε τους Κορίνθιους στα Σύβοτα. Στον πελοποννησιακό πόλεµο 415π.Χ όπως και αργότερα 375π.Χ οι θεσπρωτικές φυλές ενώνονται µε σύµφωνα αλληλοσυµπαράστασης .Η συµβίωση τους την εποχή αυτή είναι οργανωµένη σε ένα είδος οµοσπονδιακού κρατιδίου στην ηγεσία του οποίου τοποθετούνται ετησίως οι εκλεγµένοι αντιπρόσωποι των.Τα ισχυρά φρούρια της Ελέας και της Τιτάνης δίνουν εγγύηση για την απαιτούµενη προστασία.
ΕΝΑΣ ΗΜΙΗΠΕΙΡΩΤΗΣ ΚΑΤΑΚΤΕΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Ο Φίλιππος ο 2ος της Μακεδονίας
υποτάσσει το 343\342 π.Χ τις αποικίες και την κορινθιακή Ελαία και κατά επέκταση όλη την Θεσπρωτία και την υπάγει κάτω από τις διαταγές του γαµπρού του Αλέξανδρου. Από αυτή την περίοδο και µετά οι Θεσπρωτοί παρά τον µεγάλο βαθµό ανεξαρτησίας και αυτοδιάθεσης αναγνωρίζουν την ανωτερότητα των Μολοσσών βασιλιάδων. Κάποια µπρούτζινα νοµίσµατα θεσπρωτικής καταγωγής από το 330\325π.Χ αποδεικνύουν αυτή την ελευθερία 3. Για πολλά έτη έθεταν οι πόλεις σηµαντικά εµπορικά κέντρα στο ιόνιο πέλαγος όπου εισήγαγαν και εξήγαγαν εµπορεύµατα αλλά και για άλλους µεταφορικούς σκοπούς. Αυτά άλλαξαν όµως µε τον ερχοµό των Ρωµαίων. Ο Ρωµαίος αυτοκράτορας Αύγουστος εγκατέστησε µετά την νίκη του στο Άκτιο όλον τον πληθυσµό της Κασσιώπης στην νεοϊδρυθείσα πόλη της νίκης την Νικόπολη, και προσαρτεί το 27π.Χ την Θεσπρωτία στην ρωµαϊκή επαρχία Αχαΐα. Προγενέστερες πόλεις εξαφανίζονται ή υπάρχουν ως ασήµαντα χωριά πλέον.
Οι Γότθοι και οι Σαρακηνοί κάνουν καταστροφικές επιθέσεις, και εποφθαλµιούν τον πλούτο των κατοίκων. Η σηµερινή Παραµυθιά είναι ανακατασκευασµένη από τα ερείπια που άφησαν οι ληστρικές ορδές του Γότθου Τοτίλα το 551µ.Χ στην Θεσπρωτία. Πάλι αλλάζει ιδιοκτήτη η Θεσπρωτία, όταν µετά την πτώση του Βυζαντίου 1204µ.Χ υποτάσσονται στην κυριαρχία των Κοµνηνών.4
Αρκετά νωρίς ξυπνά η επαναστατική αντίσταση ενάντια στον τουρκικό ζυγό. Το 1611 αποτυγχάνει η επανάσταση του Διονυσίου του Σκυλοσόφου. Ένδοξοι και σε αµέτρητα τραγούδια και θρύλους τραγουδισµένα, για δεκαετίες οι Σουλιώτες υπέστησαν µάχες εναντίων του τύραννου της Ηπείρου του Αλή Πασά. Αγανακτισµένοι από την έλλειψη υποστήριξης έµειναν οι Σουλιώτες και οι Θεσπρωτοί, µακριά από το νεοιδρυθέν ελληνικό κράτος. Μετά από νέες µάταιες προσπάθειες για απελευθέρωση το 1854 και 1878, έφθασε για βοήθεια ο ελληνικός στρατός. Στις 23. Φεβρουαρίου 1913 επιτέλους απελευθερώνεται η Θεσπρωτία από τον τουρκικό ζυγό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου